Η δύναμη της συνήθειας. Τι να προσέξουμε τώρα, που όλα αλλάζουν.

Η δύναμη της συνήθειας. Τι να προσέξουμε τώρα, που όλα αλλάζουν.

Πρώτα απ’ όλα ας δούμε τι είναι η συνήθεια.

Η συνήθεια είναι μιασυμπεριφορά που επαναλαμβάνεται πανομοιότυπα και, συνήθως, όχι συνειδητά. Για να το πω λίγο διαφορετικά, είναι ένας «αυτοματισμός» που δημιουργεί ο εγκέφαλός μας και τον «τοποθετεί» στο υποσυνείδητο νου μας, όταν καταλάβει ότι κάτι είναι σημαντικό για μας.

Πως καταλαβαίνει ο εγκέφαλος όμως ότι κάτι είναι σημαντικό για μας, έτσι ώστε να το αυτοματοποιήσει, να το κάνει δηλαδή συνήθεια:

Το βασικό κριτήριο είναι η συχνότητα των επαναλήψεων της συμπεριφοράς και η χρονική διάρκεια που θα κάνουμε τις επαναλήψεις αυτές. Όσες περισσότερες φορές επαναλάβουμε μια συμπεριφορά (καλή ή κακή για μας) και όσο μεγαλύτερο χρονικό διάστημα επαναλαμβάνουμε τη συγκεκριμένη συμπεριφορά, τόσο περισσότερο ο εγκέφαλος «πείθεται» ότι αυτή η συμπεριφορά είναι σημαντικό για μας, και χρειάζεται να την «αυτοματοποιήσει», δηλαδή να την κάνει συνήθεια.

Ο εγκέφαλος δεν έχει την ικανότητα να κρίνει εάν μία συμπεριφορά είναι καλή για μας (π.χ. να τρώμε σαλάτα) ή κακή (π.χ. να καπνίζουμε). Για τον εγκέφαλο είναι δεδομένο ότι είμαστε αρκετά έξυπνοι και ότι αγαπάμε τον εαυτό μας έτσι ώστε να κάνουμε σωστές για μας επιλογές.

Υπάρχει κάτι άλλο που βοηθάει στον εγκέφαλο να εδραιώσει μια συνήθεια;

Σημαντικός παράγοντας για τον εγκέφαλο προκειμένου να δημιουργήσει ή όχι μια συνήθεια, είναι η ένταση του συναισθήματος που βιώνουμε όταν κάνουμε την επανάληψη της συμπεριφοράς.

ΠΡΟΣΟΧΗ: για τον εγκέφαλο δεν έχει σημασία εάν το συναίσθημα είναι ευχάριστο ή δυσάρεστο, καλό ή κακό, καταστροφικό ή δημιουργικό, επιθυμητό ή όχι.  Έχει σημασία εάν το συναίσθημα που βιώνουμε είναι έντονο και δυνατό.

Για παράδειγμα, όταν τη νύχτα ανοίγουμε το ψυγείο και τρώμε μια σοκολατίνα, βιώνουμε ΤΕΡΑΣΤΙΑ απόλαυση. Εάν επαναλάβουμε αυτήν την συμπεριφορά για κάποιο χρονικό διάστημα αρκετές φορές…τσούπ…έτοιμη η συνήθεια.

Επίσης όμως, όταν βιώνουμε έντονο φόβο για την υγεία μας για παράδειγμα, για κάποιο χρονικό διάστημα, τότε και ο φόβος γίνεται συνήθεια, και η συμπεριφορές που σχετίζονται με αυτό το συναίσθημα το ίδιο.

Πόσο χρονικό διάστημα χρειάζεται ο εγκέφαλος για να δημιουργήσει μια συνήθεια;

Σύμφωνα με τη Νευροεπιστήμη, πολύ λιγότερο από αυτό που ίσως φαντάζεστε. 20-100 μέρες μόνοσυχνών επαναλήψεων είναι υπεραρκετές για τον εγκέφαλο για να δημιουργήσει μια καινούργια συνήθεια (καλή ή κακή).

Ας βγάλουμε τώρα κάποια συμπεράσματα σχετικά με την κατάσταση που επικρατεί το τελευταίο χρονικό διάστημα:

1. Η καραντίνα, ή τοLockdownπου μας επιβλήθηκε ήρθε κάπως απότομα και μας άλλαξε τη ζωή και τις συνήθειες που είχαμε στην καθημερινότητά μας χωρίς να το θέλουμε, από τη μια στιγμή στην άλλη.
2. Πολλές από τις καθημερινές συνήθειες μας αλλάξαν ίσως προς το καλύτερο. Για παράδειγμα εντάξαμε το περπάτημα στην καθημερινότητά μας, περνούσαμε περισσότερο χρόνο με την οικογένειά μας, μιλούσαμε περισσότερο, παίζαμε με τα παιδιά μας, είχαμε χρόνο μα μαγειρέψουμε και να φάμε πιο υγιεινά φαγητά, είχαμε αρκετό χρόνο για ύπνο και ξεκούραση.
3. Πολλές άλλες συνήθειες μας, όχι και τόσο καλές, βρήκαν χώρο και τόπο να ενδυναμωθούν ακόμα περισσότερο. Για παράδειγμα περισσότερο φαγητό, περισσότερο κάπνισμα, περισσότερο χρόνο σταsocial media.
4. Η διάρκεια της καραντίνας ξεπέρασε τις 30 ημέρες, χρόνος που από Νευροεπιστημονικής άποψης είναι υπεραρκετός για να εδραιώσουμε μια καινούργια συνήθεια. Αν προσθέσουμε το γεγονός ότι όλο αυτό το χρονικό διάστημα βιώνουμε έντονα, ίσως πρωτόγνωρα συναισθήματα, έχουμε μια ιδανική συνθήκη για δημιουργία «αυτοματισμών». Έτσι, χωρίς να το καταλάβουμε, έχουμε δημιουργήσει καλές ή κακές συνήθειες, ανάλογα το ποιος τι είχε επιλέξει να επαναλαμβάνει πολλές φορές, μέσα σ’ αυτό το χρονικό διάστημα.
5. Από σήμερα η κατάσταση αυτή θα αλλάξει ξανά, και θα ξεκινήσουμε έναν καινούργιο κύκλο, με καινούργια δεδομένα, καινούργιες συμπεριφορές (π.χ. φοράμε μάσκα, φοβόμαστε ακόμα περισσότερο για την υγεία μας) και όλα τελείως διαφορετικά απ’ οτιδήποτε άλλο έχουμε ζήσει στο παρελθών. Και όλα αυτά «επενδυμένα» με έντονα συναισθήματα που προκαλεί το άγνωστο, αλλά και έντονος φόβος και ανασφάλεια γενικότερα για τομείς της ζωής μας με ιδιαίτερη βαρύτητα για μας, όπως είναι η υγεία και τα οικονομικά.Άρα μιλάμε για μια ΙΔΑΝΙΚΗ συνθήκη στην οποία θα αναγκαστικά θα δημιουργήσουμε σειρά καινούργιων συνηθειών.
6. Όπως είπαμε παραπάνω, ο εγκέφαλος δεν έχει την ικανότητα να κρίνει ποια συνήθεια είναι καλή ή κακή για σας, αλλά εσείς…είμαι σίγουρη ότι την έχετε. Έτσι δεν είναι;Οπότε, να η ευκαιρία να δημιουργήσετε, εάν το θέλετε βέβαια, καλές συνήθειες για το υπόλοιπο της ζωής σας.
7. Αρπάξτε την ευκαιρία και συνεχίστε να επαναλαμβάνετε την όποια καλή συνήθεια καταφέρατε να δημιουργήσετε εξαιτίας του περιορισμού των μετακινήσεών μας. Αν πάλι δεν είχατε εκμεταλλευτεί το χρόνο αυτόν δημιουργικά, τώρα έχετε μια δεύτερη ευκαιρία. Επιλέξτε με προσοχή και συνείδηση τις καινούργιες συνήθειές σας, και απλά κάντε πολλές επαναλλήψεις για τις επόμενες 20 με 100 μέρες.
8. Αλλά προσέξτε τι συμπεριφορές και συναισθηματικά μοτίβα θα επαναλαμβάνεται από εδώ και πέρα, γιατί εάν αυτές οι συμπεριφορές και συναισθήματα δεν είναι καλά για σας και δε σας προσφέρουν κάτι καλό, τότε θα τις φορτωθείτε για πάντα ίσως. Ο φόβος είναι ένα από τα πιο «εθιστικά» για τον εγκέφαλο συναισθήματα. Εσείς όμως θα θέλατε να ζείτε για το υπόλοιπο της ζωής σας, με την συνήθεια να φοβάστε (την υγεία σας, τα οικονομικά σας, το μέλλον κτλ.);
9. Τώρα λοιπόν είναι περισσότερο από ποτέ ανάγκη να κάνουμε συνειδητές επιλογές. Τώρα είναι περισσότερο από ποτέ ανάγκη να μάθουμε να διαχειριζόμαστε τα συναισθήματά μας, το άγχος μας και τους φόβους μας. Τώρα είναι περισσότερο από ποτέ ανάγκη να επιλέξουμε το σωστό για μας. Τώρα είναι η ευκαιρία να αλλάξουμε τη ζωή μας, αλλά προς την κατεύθυνση που επιθυμούμε εμείς, και όχι προς την κατεύθυνση που μας δίνουν οι επιβεβλημένες και υποσυνείδητες συνήθειες και επιλογές τρίτων για μας.
10. Τώρα είναι περισσότερο από ποτέ ανάγκη να αποκτήσουμε συνειδητό έλεγχο του εαυτού μας και να κάνουμε συνειδητές επιλογές για τον τρόπο και στάση ζωής μας. Ας το κάνουμε. Ας κάνουμε τις σωστότερες επιλογές για μας